Mannréttindi stöðugt brotin á öldruðum

 

Ísland er aðili að mörgum mikilvægum alþjóðlegum mannréttindasáttmálum.Mikilvægastur þeirra er mannréttindayfirlýsing Sameinuu þjóðanna.Í þessum sáttmálum kemur skýrt fram, að aldraðir og öryrkjar og  sjúkir eiga rétt á stuðningi ríkisins.Óheimilt er að færa kjör aldraðra og öryrkja til baka vegna fjárhagserfiðleika ríkisins nema  áður sé kannað hvort unnt sé að fara aðrar leiðir i fjáröflun.Ríkisstjórn Samfylkingar og Vinstri grænna kannaði ekki aðrar leiðir til fjáröflunr áður en hún ákvað að skerða kjör aldraðra og öryrkja 1.júlí 2009.Þess vegna var það mannréttindabrot að fara þá leið, sem farin var.Og fram kom skömmu síðar, að þessi kjaraskerðing var óþörf.Í ljós kom,að fjármagnstekjur lífeyrisþega reyndust mun meiri en áætlað hafði verið og  skerðing tryggingabóta TR af þeim sökum var 4 milljörðum meiri en ríkisstjórnin hafði reiknað með þetta ár.. En það var nálægt þeirri upphæð og nam kjaraskerðingu aldraðra í fyrsta áfanga  ráðstafana ríkistjórnarinnar 1.júlí 2009. . Sú kjaraskerðing reyndst því óþörf og brot á mannréttindum.Að vísu hlífði ríkisstjórnin lægst launuðu lífeyrisþegum við kjaraskerðingu.Þeir sem höfðu eingöngu lífeyri frá almannatryggingum sættu ekki kjaraskerðingu.En grunnlífeyrir var felldur niður og frítekjumark  vegna atvinnutekna skert verulega. Grunnlífeyrir hafði verið heilagur og þess þess var afnám hans mikil árás á aldraða og öryrkja.

 Félag eldri borgara í Reykjavík mótmælti harðlega þessari kjaraskerðingu eldri borgara  og benti á,að hún væri mannréttindabrot.Sérstaklega mótmælti félagið niðurlagningu grunnlífeyris. Ég var þá formaður kjaranefndar félagsins og nefndin ákvað að ganga á fund formanna allra þingflokka alþingis,formanns velferðarnefndar og menntamálaráðherra,sem þá var Katrín Jakobsdóttir.Ætlunin var að reyna að fá þingið til þess að skerast í leikinn og hnekkja kjaraskerðingunni.Og tala átti við einn ráðherra,valdamann frá vinstri grænum.Ég fór á alla þessa fundi við þriðja eða fjórða mann.Kröfur okkar voru þær,að kjaraskerðingin yrði afturkölluð og kjör aldraðra og öryrkja bætt,a.m.k til jafns við launahækkanir verkafólks.Fundurinn með Katrínu Jakobsdóttur menntamálaráðherra varð árangurslaus. Hún hafði ekki meiri  skilning á kjörum aldraðra og öryrkja þá en nú og vildi ekkert gera til þess að bæta kjör þeirra.Sama var upp á teningnum þegar við töluðum við Sigríði Ingibjörgu Ingadóttur,formann velferðarnefndar þingsins. Hún vildi ekkert gera.Sá, sem var jákvæðastur var Margrét Tryggvadóttir þingmaður frá Borgaraflokknum.Hún ákvað að flytja frumvarp um að afturkalla kjaraskerðingu aldraðra og öryrkja. Ólöf heitin Nordal þingmaður Sjálfstæðisflokksins reyndist einnig mjög jákvæð.Hún flutti frumvarp um takmarkaða afturköllun kjaraskerðingarinnar. Í stuttu máli má segja, að undirtektir þingflokka stjórnarandstöðunnar hafi verið góðar en undirtektir þingflokka ríkisstjórnarinnar neikvæðar.Gunnar Bragi Sveinsson var formaður þingflokks Framsóknar.Hann tók erindi okkar mjög vel og sýndi áhuga á því að kjör aldraðra og öryrkja yrðu bætt.Formaður þingflokks Sjálfstæðisflokksins var Illugi Gunnarsson. Hann var einnig jákvæður og bauð mér að koma á fund þingflokks Sjálfstæðisflokksins, þar sem ég flutti ræðu um málið yfir þingflokknum.Árangur þessara fundarhalda var sá, að bæði Framsóknarflokkur og Sjálfstæðisflokkur tóku upp í  kosningastefnuskrár sínar 2013 ákvæði um kjarabætur til handa öldruðum og öryrkjum.Voru þar róttækust ákvæði um að hækka ætti lífeyri aldraðra og öryrkja vegna kjaraskerðingar krepputímans, þ.e. leiðrétta lífeyrinn vegna kjaragliðnunar tímabilsins 2009-2013.Þetta lofuðu flokkarnir að framkvæma strax eftir kosningar, ef þeir næðu völdum.Flokkarnir náðu völdum en sviku loforðin að mestu leyti. Kjaragliðnunin var ekki leiðrétt.Grunnlífeyrir var endurreistur en afnuminn fljótlega á ný af sömu flokkum . Frítekjumark  vegna atvinnutekna var leiðrétt að hluta til.Mjög tilfinnanlegt er hins vegar fyrir aldraða og öryrkja,að lífeyrir hefur ekki verið leiðréttur vegna kjaragliðnunar krepputímans.Í stað þess að leiðrétta kjaragliðnuna hefur nýrri kjaragliðnun verið bætt við!

 

Árið 2015 urðu miklar hræringar í launamálum.Flestir kjarasamningaer voru þá endurnýjaðir og verkalýðshreyfingin setti fram kröfur um verulegar launahækkanir.Í mai 2015 voru samþykktir nýir kjarasamningar hjá verkafólki.Samið var um,að lágmarkslaun skyldu hækka um 14,5% strax og laun hækka í 300 þúsund á mánuði á 3 árum og ná því marki um áramótin 2017/2018.Mörg önnur verkalýðsfélög gerðu háa samninga.  Læknar sömdu um 25- 40 % launahækkun.Framhaldsskólakennarar fengu 44% hækkun á 3 árum og þannig má áfram telja. En  aldraðir og öryrkjar fengu enga hækkun um leið og lágmarkslaun hækkuðu um 14,5%. Lífeyrir hækkaði um 3% í janúar 2015 en frekari hækkun varð ekki á lífeyri allt árið þrátt fyrir allar þessar miklu hækkanir sem urðu á árinu.Þó stendur í lögum,að lífeyrir eigi að hækka í samræmi við launaþróun eða hækkun verðlagsvísitölu.Við það var ekki staðið.Það hefur gerst hvað eftir annað, að lífeyrir  hækkar ekki eða mun minna en laun.Það er níðst á öldruðum.

 

Björgvin.Guðmundsson,viðskiptafræðingu

 

 

Tilvitnun:

Það hefur gerst hvað eftir annað,að lífeyrir hækkar ekki eða mun minna en laun.Níðst á öldruðum

 

Morgunblaðið 14.ágúst 2018