Útlán bankanna jukust um 3500 milljarða á einu ári!

Útlánasafn Landsbanka, Kaupþings og Glitnis óx um 3.541 milljarð króna frá júnílokum 2007 fram á mitt þetta ár. Gengisfall krónunnar í byrjun árs skýrir hluta af hinum mikla vexti. Raunaukning útlána var samt sem áður, samkvæmt heimildum Morgunblaðsins, um 1.300 milljarðar króna.

Á tímabilinu var mikil lausafjárkreppa í heiminum og margar lánalínur bankanna höfðu þegar lokast.

Frá miðju ári 2007 þar til í lok júní síðastliðins jukust útlán Landsbankans til viðskiptavina alls um 1.004 milljarða króna, eða um 64 prósent. Þau voru þá 2.571 milljarður króna. Hluti af þessum vexti skýrist af gengisfalli krónunnar en ef tekið er tillit til gjaldmiðlasveiflna jukust útlán Landsbankans á þessu tímabili um 31,3 prósent.

Útlán Kaupþings námu 4.169 milljörðum króna í lok júní síðastliðins og höfðu þá aukist um rúma 1.500 milljarða króna á einu ári. Þegar tekið er tillit til gengisfalls krónunar uxu útlán Kaupþings um rúma 550 milljarða króna, eða 21,2 prósent á tímabilinu.

Morgunblaðið greindi frá því í gær að útlán Glitnis frá miðju ári 2007 fram á mitt þetta ár hefðu aukist um þúsund milljarða króna, eða um 62 prósent. Þar hafði veiking krónunnar einnig töluverð áhrif en raunaukning útlána var um 23,5 prósent.(mbl.is)

Þessar tölur koma nokkuð á óvart,þar eð talið var,að bankarnir hefðu lokað að mestu fyrir útlán

á þessu ári.Tölurnar sýna einnig,að útlánaaukning var ekki meiri í Glitni en  í hinum bönkunum.

Björgvin Guðmundsson

 

Útlánin jukust um 3.500 milljarða á einu ári

Slegin skjaldborg um velferðarkerfið

Það hefur aldrei þótt sæmandi að kenna öðrum um afglöp sín og í mínu ungdæmi voru þeir sem að það gerðu kallaðir aumingjar,“ sagði Margrét Margeirsdóttir formaður Félags eldri borgara á útifundi BSRB og fleiri samtaka á Ingólfstorgi í dag. Uppskar hún mikil fagnaðarlæti viðstaddra.

Töluverður fjöldi fólks mætti á fundinn og voru um 600 manns á torginu á sama tíma er mest var.

Gerður A. Árnadóttir, formaður Þroskahjálpar, varaði  þá sterklega við því að farið yrði í niðurskurð í velferðarkerfinu til að reyna að rétta af ríkisreksturinn. Minnti hún á að lítið hafi farið fyrir góðærinu hjá þeim sem hafa það minnst. Í góðærinu hafi tónninn hjá stjórnvöldum verið sá að alls ekki mætti auka ríkisútgjöld því að þá myndi þenslan aukast. Fatlaðir búi nú þegar við verulegan skort á þjónustu og nú blasi við að enn verði niðurskurðarhnífnum beitt. Niðurskurður í velferðarkerfinu bitni hins vegar verst á þeim sem að síst skyldi - öryrkjum, börnum, öldruðum og sjúkum.

Halldór Sævar Guðbergsson formaður Öryrkjabandalagsins, kom þá með hugmyndir að umbótum. Sagði hann að afnema þyrfti verðtryggingu, girða fyrir víxlverkun á milli almannatryggingakerfis og lífeyris. Það væri óþolandi þegar að aukin réttindi í almannatryggingakerfinu leiddu til skerðingar á lífeyri. Kallaði hann ennfremur eftir að stjórnmálamenn og embættismenn upplýstu almenning og vísaði þar í ræðu Davíðs Oddsonar í síðustu viku.

 

Björgvin Guðmundsson

+ 

Bitnar á þeim sem að síst skyldi

"Kvótakerfið varðaði veginn inn í sjálftökusamfélagið"

Háskólabíó hefur reynst of lítil bygging fyrir borgarafundinn sem stendur yfir í kvöld. Stóri salurinn er troðfullur af fólki og sömuleiðis anddyrið. Fólk hefur þurft frá að hverfa vegna plássleysis.

„Stjórnmál og viðskipti eru óholl blanda, eitt sinn voru helmingaskipti reglan á Íslandi. Kaup kaups,” sagði Þorvaldur Gylfason hagfræðiprófessor í framsöguræðu á opnum borgarafundi í Háskólabíó fyrir stundu. Hann sagði einkavæðingunni hafa verið ætlað að uppræta þessa skipan, skerpa skilin milli þessara greina, til að dreifa valdi á fleiri og hæfari handa.

„Ríkisstjórnin brást þessu ætlunarverki, tók sjálfa sig fram fyrir og afhenti ríkisbankana mönnum sem voru handgengnir stjórnarflokkunum og höfðu enga reynslu af bankarekstri,” sagði hann og bætti því við að stjórnvöld hafi ekki hafst neitt að þegar bankarnir fóru offari, stíflan hafi brostið.

Þá talaði Þorvaldur um peningamálastefnu síðustu ára og bankastjórn Seðlabankans. „Þrákelkni yfirvalda fyrir hönd krónunnar hefur teflt fjárhagslegu sjálfstæði landsins í tvísýnu, a.m.k. um sinn. Ríkisstjórnina brestur þor til að skipta um stjórn í Seðlabankanum, þótt bankastjórnin hafi hvað eftir annað gert sig seka um alvarleg mistök, sem hafa ásamt öðru svert nafn Íslands í útlöndum. Bankastjórnin verður að víkja án frekari tafar,” sagði Þorvaldur.

Að þessu mæltu hóf fólk í salnum að klappa. Össur Skarphéðinsson iðnaðarráðherra klappaði m.a. með, þar sem hann sat uppi á sviði. Standandi fagnaðarlæti brutust út í öllum salnum við þessa setningu svo Þorvaldur þurfti að gera hlé á máli sínu.

„Fyrirhugaður flutningur Fjármálaeftirlitið til Seðlabanka herðir enn kröfuna á því að ríkisstjórnin víki, sagði Þorvaldur þá. „Það vekur von að IMF vilji gera öryggisúttekt á Seðlabankanum.“

Þorvaldur hélt áfram og talaði um kvótakerfið, sem hann sagði upphaf ófaranna. „Kvótakerfið varðaði veginn inn í sjálftökusamfélagið,” sagði hann. Sú rangláta ákvörðun að afhenda útvöldum aðilum auðlindir hafsins, skerti sýn stjórnvalda svo önnur brot fengu einnig að viðgangast að sögn Þorvaldar. Þá tók hann dæmi um pólitíska spillingu við einkavæðingu bankanna. „Varaformaður Framsóknarflokksins hagnaðist svo á einkavæðingu Búnaðarbankans að hann keypti sér þjóðarflugfélagið í kjölfarið. Lét skipa sig Seðlabankastjóra í millitíðinni en entist ekki lengi í því láglaunabasli sem þar ríkti,” sagði Þorvaldur. Hann sagði framkvæmdastjóra Sjálfstæðisflokksins einnig hafa orðið milljarðamæring við einkavæðinguna.

„Nú býðst ríkisstjórnin sjálf til að rannsaka. Við þurfum enga hvítþvottarbók frá ríkisstjórninni. Frekar þarf sannleiks- og sáttanefnd með erlendum sérfræðingum. Við þörfnumst slíkrar nefndar til að endurheimta traustið sem við þurfum að geta borið hvert til annars, og traust umheimsins. Farsæl samfélagsþróun útheimtir að sagan sé rétt skráð og öllum hliðum hennar til haga haldið. Bankakreppa á Íslandi er ekki einkamál Íslendinga. Íslendingar og um heimurinn þurfa að vita hvort orðrómurinn á við rök að styðjast og hvað fór úrskeiðis,” sagði Þorvaldur.

„Í þroskuðu lýðræðisríki gæti það ekki gerst að formaður stjórnmálaflokks skipaði sig seðlabankastjóra án mótmæla, annarra stjórnmálaflokka eða fjölmiðla."(mbl.is)

Þorvaldur gagnrýndi kvótakerfið harðlega  og sagði það upphaf ófaranna.Hann sagði,að það hefði verið ranglát ákvörðun að afhenda nokkrum útvöldum  aðilum auðlindir hafsins.Mannréttindanefnd Sþ. hefði úrskurðað að kerfið fæli í sér mannréttindabrot.

 

Björgvin Guðmundsson

 

 

 

Kvótakerfið varðaði veginn

Vantrauststillagan var felld

Gengið var til atkvæða um tillögu stjórnarandstöðunnar um vantraust á ríkisstjórnina á Alþingi nú rétt í þessu og var tillagan felld með 42 atkvæðum á móti 18.

Lítið kom á óvart í atkvæðagreiðslunni og greiddu þingmenn atkvæði með eða á móti eftir því hvar í flokki þeir standa. Þó greiddi Kristinn H. Gunnarsson, þingmaður Frjálslynda flokksins atkvæði gegn tillögu stjórnarandstöðunnar.

Gripið var til nafnakalls í atkvæðagreiðslunni og gátu þingmenn gert grein fyrir atkvæði sínu. Ólöf Nordal, sjálfstæðisflokki, mismælti sig þó þegar hún var innt eftir sinni stöðu í málinu og sagði hún já, en var fljót að leiðrétta sig. (visir.is)

Það vakti athygli,að Kristinn skyldi greiða atkvæði með ríkisstjórninni. Það gæti bent til þess,að hann væri  á förum úr flokki frjálslyndra. Honum var bolað úr embætti þingflokksformanns fyrir Jón Magnússon og hefur ekki verið ánægður síðan.

 

Björgvin Guðmundsson

 

Þorvaldur Gylfason; Stjórn Seðlabanka verður að víkja

Þorvaldur Gylfason prófessor í hagfræði var á meðal frummælenda á borgarafundinum í Háskólabíói. Þar sagði hann að ríkisstjórnin hefði brugðist á sínum tíma þegar ákveðið var að einkavæða bankana og menn handgengir stjórnvöldum fengu að kaupa þá án þess að hafa nokkra reynslu af bankarekstri. Seðlabankinn fékk einnig yfirhalningu hjá Þorvaldi og um miðbik ræðu sinnar krafðist hann þess að bankastjórnin víki.

Fyrir þessi ummæli uppskar Þorvaldur gríðarlegt lófaklapp úr salnum og raunar tóku nokkrir alþingismenn þátt í klappinu, þar á meðal Árni Páll Árnason og Helgi Hjörvar úr Samfylkingunni.

Þorvaldur sagði bankanum ekki treystandi fyrir því að fara með upphæðirnar sem þjóðin hefur fengið að láni frá Alþjóðagjaldeyrissjóðnum og nokkrum þjóðum. Hann sagði þó að krafa AGS um öryggisúttekt á Seðlabankanum veki von.

Silja Bára Ómarsdóttir, stjórnmálafræðingur hjá Háskóla Íslands, kom næst í pontu og hennar ræða gekk út á þá kröfu margra að efnt verði til kosninga. „Við verðum að fá að kjósa," sagði Silja Bára í lok ræðu sinnar og uppskar einnig mikið lófaklapp. ( visir.is)

Þorvaldur fékk miklar og góðar undirtektir við ræðu sína enda var ræðan mjög sterk.

 

Björgvin Guðmundsson

Barist gegn niðurskurði í velferðarkerfinu

Talið er að um 300-350 manns séu á Austurvelli þar sem útifundur BSRB og fleiri samtaka er nýhafinn. Í fundarboði segir að fundurinn sé haldinn vegna óvissuástandsins í efnahagsmálum þjóðarinnar, kjaraskerðingar, og hugmynda stjórnvalda um stórkostlegan niðurskurð á útgjöldum til velferðar.(mbl.is)

Ég styð baráttu  framangreindra samtaka gegn niðurskurði  í velferðarkerfinu og gegn allri kjaraskerðingu láglaunafólks,aldraðra og öryrkja. Það má ekkert skerða kjör þessara hópa.Þau eru

i lagmarki.

 

Björgvin Guðmundsson

 

Fjölmenni á útifundi

Ísland 3.skuldsettasta iðnríki heims í lok ársins

Ísland verður þriðja skuldsettasta iðnríki heimsins í lok þessa árs. Er það mikill viðsnúningur því áður var Ísland þriðja minnst skuldsetta þjóð heims innan OECD.

Greining Glitnis fjallar um málið í Morgunkorni sínu. Þar segir að skuldir hins opinbera munu fara úr því að vera 28,9% af landsframleiðslu í lok árs í fyrra í að vera 108,9% í lok árs í ár samkvæmt spá Alþjóðagjaldeyrissjóðsins (AGS).

„Við þetta fer hið opinbera úr því að vera sá þriðji skuldaminnsti opinberi geirinn innan OECD, þ.e. meðal iðnríkjanna, yfir í að vera sá þriðji skuldamesti. Eftir árið í ár verða Ítalía og Japan fyrir ofan okkur á listanum en hið opinbera á Ítalíu var með skuldir sem námu 116,7% af landsframleiðslu þar í lok árs í fyrra og Japan með skuldir sem námu 170,3% af þarlendri landsframleiðslu," segir í Morgunkorninu.

Á móti verður að skoða varðandi skuldastöðu hins opinbera að talsvert af eignum kemur á móti þeirri skuldaaukningu sem er að verða. Stór hluti af aukningunni er sú erlenda lántaka sem nú á sér stað til að styrkja gjaldeyrisforða Seðlabankans.

Lántökur ríkisins frá AGS og Norðurlöndunum fara t.d. fyrst og fremst í að styrkja gjaldeyrisforða Seðlabankans en þar er um að ræða 55% af landsframleiðslu. Þar er gjaldeyrisforðinn á móti sem eign.
Hið sama má segja um lántöku ríkissjóðs til að veita inn sem eigið fé í bankana en sú fjárhæð nemur um 30% af landsframleiðslu. Þar er eign í bönkunum á móti.

Í þriðja lagi er lántaka ríkissjóðs vegna greiðslu innlána í gömlu bönkunum. Þar er um að ræða nær 5 milljarða dollara lánafyrirgreiðslu frá Bretlandi, Hollandi og Þýskalandi sem leggur sig á nær 54% af landsframleiðslu en þar er talið að eignir séu til á móti.(visir.is)

Eins og fram kemur hér að ofan eru eignir á móti þessum skuldum svo ekki er um nettoskuldir að ræða. En samt er hér um miklar skuldir ríkisins  að ræða og mikil breyting frá því,sem áður var.

Björgvin Guðmundsson

Valgerður Sverrisdóttir hikandi

Ég hefði áhuga á að leiða flokkinn ef ég væri sannfærð um að ég sé best til þess fallin. Ég er alls ekki sannfærð um það í dag." Þetta hefur Austurglugginn eftir Valgerði Sverrisdóttur, starfandi formanni Framsóknarflokksins.Valgerður hélt ræðu á fundi framsóknarmanna sem haldinn var á Reyðarfirði í gær. Þar sagði hún ýmsa innan flokksins vera að velta fyrir sér framboði.

Þá sagðist Valgerður undrast þau orð Ingibjargar Sólrúnar Gísladóttur frá því á laugardag að Samfylkingin bæri enga ábyrgð á hinni íslensku krísu. Hins vegar væri það svo spurning hversu mikla ábyrgð Framsóknarflokkurinn og hún sjálf sem fyrrverandi bankamálaráðherra bæri. Landsbankinn og Búnaðarbankinn hefðu verið seldir á hennar vakt í viðskiptaráðuneytinu

„Spyrja má hvort vitlaust hafi verið að selja bankana? Ég held ekki og var búin að upplifa að vera ráðherra með ríkisbanka og allt vafstrið i kringum það. Að pólitíkin ætlaði að stjórna flæði fjármagns bauð upp á hættur, svo ekki sé meira sagt. Það býður einnig upp á ýmis plott sem ég held ekki að séu æskileg í rekstri á fjármálafyrirtækjum," hefur Austurglugginn eftir Valgerði. Hún benti jafnframt á að bankarnir hefðu vaxið mjög frá því að hún var viðskiptaráðherra. (visir.is)

Ljóst er,að Valgerður er hikandi við að taka við flokknum enda ekki árennilegt verkefni eins og staðan er.En það eru ekki margir,sem koma til greina. Valgerður vill sjákfsagt fá áskoranir og mun bjóða sig fram ef hún finnur góðan stuðning. Einnig er Pall Magnússin hugsanlegur  frambjóðandi.

 

Björgvin Guðmundsson

 

Vilja stærra álver í Helguvik en ráðgert var

Forráðamenn Norðuráls hafa óskað eftir því við stjórnvöld að fá að stækka álverið í Helguvík úr 250 þúsund tonnum í 360 þúsund tonn. Formleg svör hafa ekki borist frá ríkisstjórninni enda virðist sem stjórnarflokkarnir gangi ekki alveg í takt í málinu.

Sjálfstæðismenn eru jákvæðir fyrir stækkun, samkvæmt upplýsingum Morgunblaðsins, en andstaða er við málið innan raða Samfylkingarinnar.

Þetta staðfestir Össur Skarphéðinsson iðnaðarráðherra þegar hann segir í samtali við Morgunblaðið að hann geti ekki heitið stuðningi fyrirfram við málið innan sinna raða. Beiðni Norðuráls sé órædd innan ríkisstjórnarinnar en hann vill á þessu stigi málsins ekki útiloka að til stækkunar geti komið í Helguvík. Hann vilji skoða allar hliðar málsins áður en til ákvörðunar kemur.

„Ég hef bent á að það sé allsendis óvíst hvernig á að afla orku til þessa. Eftir því sem ég kemst næst þá er ekki trygg orka nema í helmingi af þessu. Ugglaust væri hægt að afla orkunnar með því að leggja allt undir, og þar með alla Þjórsá meira og minna. Það hefur vakið litla hrifningu í mínum herbúðum,“ segir Össur, sem upplýst hefur Þórunni Sveinbjarnardóttur umhverfisráðherra um stöðu mála, sem og þingflokk Samfylkingarinnar. Þar á bæ urðu engin húrrahróp, að sögn Össurar.(mbl.is)

Ég ég jákvæður gagnvart því,að leyft verði að stækka  álverksmiðjuna í Helguvík miðað við það sem upphaflega var ráðgert.Nú ríður á að nota öll atvinnutækifæri sem fyrir hendi eru til þess að ná okkur sem fyrst upp úr kreppunni.Helst vildi ég að reynt  yrði að vinna meiri gufuorku en fyrir hendi er.Ég treysti  því,að ríkisstjórnin leysi jákvætt ur erindi álversins í Helguvík.

 

Björgvin Guðmundsson 

Bitist um stækkun í Helguvík

Krafa almennings er kosningar

Fundarhöld almennings halda áfram með auknum þunga og krafa almennings um alþingiskosningar  verður stöðugt háværari.Það er alveg ljóst,að ekki verður komist hjá kosningum á næsta ári. Þjóðin vill að ráðamenn axli ábyrgð í kosningum. Það er eina  leiðin til þess að láta þá axla ábyrgð nema einhverjir stjórnmálamenn vilji segja af sér vegna bankahrunsins. Það er eðlilegt, að núverandi ríkisstjórn færist undan kosningum. Hún bendir á,að gera þurfi ýmsar ráðstafanir til björgunar heimilum,fyrirtækjum og þjóðfélaginu áður en unnt sé að kjósa. Það eru veigamikil rök.En það væri unnt að ákveða fljótlega hvenær kosningar eigi að fara fram þó þær verði ekki fyrr en næsta vor eða jafnvel ekki fyrr en næsta haust.Því fyrr sem kosningar verða ákveðnar því betra.Ef það verður ekki gert fljótlega getur hæglega  soðið upp úr á mótmælafundum.

 

Björgvin Guðmundsson