Peningamálin:Heildarlausn í kvöld eða fyrramálið?

Ríkisstjórn,aðilar vinnumarkaðsins,fulltrúar lífeyrissjóða,hagfræðingar o.fl. hafa fundað stíft í dag og í gær um fjármálakreppuna á Íslandi.Rætt er um einhverja heildarlausn,sem helst þarf að liggja fyrir í kvöld eða snemma í fyrramálið.Helst er rætt um stóra erlenda lántöku,t.d. hjá seðlabönkunum á Norðurlöndum.Einnig er rætt um aðkomu lífeyrissjóðanna en þeir munu hafa ljáð máls á því að taka heim 200 milljarða kr af erlendum eignum til þess að kaupa krónur og styrkja þannig gengi krónunnar. Þeir setja það skilyrði,að bankarnir selji jafnmiklar eignir erlendis og komi heim með jafnmikla peninga.Ein hugmyndin,sem er rædd er sú,að bönkunum verði skipt upp, í starfsemi hér  heima og erlendis. Mundi þá starfsemin erlendis vera með skuldirnar ytra að öllu eða mestu leyti.

Þorvaldur Gylfason var í Silfri Egils í dag. Hann sagði,að skipta yrði um áhöfn í Seðlabankanum strax eftir helgi og ef ríkisstjórnin gæti ekki gert það yrði hún að víkja. Hann ræddi peningamálin ítarlega. Fjallað verður nánar um framlag hans síðar.

 

Björgvin Guðmundsson

 

Hefur kapitalisminn beðið skipbrot?

Fjármálakreppan í Bandaríkjunum,sem breiðst hefur út um allan heim,er mikið áfall fyrir auðvaldsskipulagið.Hún leiðir athyglina,að því,að  auðvaldsskipulagið getur brugðist og markaðurinn er ekki óbrigðull.Í háborg auðvaldsskipulagsins hefur verið talið nauðsynlegt,að ríkið kæmi fjármálafyrirtækjunum til aðstoðar. Bandaríkjaþing hefur samþykkkt að veita 700  milljarða dollara í þessu skyni.Bush Bandaríkjaforseti hefur sagt,að þetta gangi þvert á stefnu hans um að halda fram einkarekstri og  auðvaldsskipulagi. En hann hefur talið það nauðsynlegt og sagt,að markaðurinn hafi brugðist.í Bandaríkjunum er  kreppan af mörgum talin hin versta síðan heimskreppan mikla reið yfir.

Auðvaldsskipulagið  getur gert góða hluti en það getur kostað mikla misskiptingu og óréttlæti.Samdráttur, kreppa og verðfall eru fylgifiskar  auðvaldsskipulagsins.Það er ekki unnt að treysta frjálsum markaði í blindni.Það verður að hafa strangt eftirlit og ríkið' verður að vera tilbúið að skerast í leikinn.

Hér á landi hafa fylgjendur nýfrjálshyggju treyst  á  frjálsan markað og einkarekstur í blindni.Bankarnir voru  allir einkavæddir í þeirri trú,að einkarekstur væri mikið betri en ríkisrekstur. Varað var  við þessu og talið að  betra væri að hafa 1-2 banka áfram  í eigu ríkisins. Það sjónarmið hefur reynst rétt.Staðfestingin er sú ,að það er þegar búið að ríkisvæða einn bankann á ný.Ef ríkið hefði rekið áfram 1-2 banka hefðu þeir aldrei stofnað til eins mikilla erlendra lána og einkabankarnir og því ekki lent í þeim erfiðleikum sem bankarnir hafa lent í.Seðlabankinn brást að vísu einnig eftirlitshlutverki sínu en hann átti að koma í veg fyrir,að íslensku bankarnir tækju  ótakmörkuð erlend lán.

Vonandi hafa augu manna opnast fyrir því,að óheftur kapitalismi gengur ekki. Hann er stórhættulegur.Hann getur leitt  verðfall   og atvinnuleysi yfir fólkið   eins og gerðist í heimskreppunni og eins og hætta var á nú,ef Bandaríkjaþing og bandaríska ríkið hefðu ekki skorist í leikinn.Blandað hagkerfi  með miklu eftirliti  ríkisins er  farsælast eins og jafnaðarmenn hafa boðað.

Samfara því þarf öflugt velferðarkerfi og réttlátt skattakerfi,sem dreifir byrðunum réttlátlega á þegnana og hlífir þeim lægst launuðu.

 

Björgvin Guðmundsson

 

 

Norrænir seðlabankar beðnir um aðstoð

Breska blaðið Sunday Telegraph segir að forsætisráðherra Íslands og Seðlabankinn hafi um helgina rætt við norræna seðlabanka um að þeir veiti Íslandi stuðning vegna gjaldeyriskreppunnar hér á landi. Blaðið segir að breska fjármálaráðuneytið og fjármálaeftirlitið fylgist grannt með þróun mála.

Blaðið segir, að viðræðurnar snúist um að veita jafnvirði 10 milljarða punda, 2000 milljarða króna, inn í íslenska bankakerfið frá stofnunum á borð við norrænu seðlabankana og íslensku lífeyrissjóðina, sem eru beðnir um að flytja erlendar eignir sínar til Íslands.  

Þá hefur Sunday Telegraph eftir Geir H. Haarde, forsætisráðherra, að líkur séu á að íslenskir bankar muni selja erlendar eignir og margir þeirra séu þegar komnir með eignir í söluferli. „Slíkt væri það eðlilegasta sem þeir gætu gert." 

Sunday Telegraph segir að aðilar hafi um helgina haft samband við Singer & Friedlander, dótturfélag Kaupþings í Bretlandi, og boðist til að hefja yfirtökuviðræður. (mbl.is)

Vonandi veita norrænu seðlabankarnir Íslandi aðstoð.Það reynir mest á norræna samvinnu þegar erfiðleikar steðja að.Og núna eiga Íslendingar í verulegum vandræðum vegna fjármálakreppunnar.

 

Björgvin Guðmundsson

 

Rætt við norræna seðlabanka

SA vilja,að sótt verði um aðild að ESB

Erlendur gjaldeyrir einn og sér dugir ekki til að leysa efnahagsvandann, þetta er samdóma álit þeirra sem fréttastofan hefur rætt við í dag. ESB aðild verði að koma til. Staðan er mjög alvarleg, segir Arnar Sigurmundsson formaður landssamtaka lífeyrissjóða. Á fundum í allan dag hefur verið rætt um aðkomu lífeyrissjóðanna að lausn efnahagsvandans.

Fulltrúar Samtaka atvinnulífsins hafa komið til funda með lífeyrissjóðunum og í nánast hverju horni húss launþegasamtakanna við Sætún í Reykjavík hafa verið haldnir fundir. Klukkan sex gengu menn á fund ríkisstjórnarinnar með tillögur sínar. Enginn býst þó við niðurstöðu í dag, ekki heldur á morgun.

Heimildarmenn fréttastofu herma, að aðilar vinnumarkaðarins ræði það í fullri alvöru, að ríkisstjórnin verði að gefa út afgerandi yfirlýsingu, fyrir opnun markaða á mánudag, að sótt verði um aðild að Evrópusambandinu og myntbandalaginu. 
Ekki er búist við niðurstöðu fyrr en langt verði liðið á morgundaginn, jafnvel ekki fyrr en aðra nótt.
Það stendur í mönnum hvernig eigi að halda á því að lífeyrissjóðirnir flytji erlendan gjaldeyri sinn inn í landið og með hvaða skilyrðum. Um er að ræða allt að tvö hundruð milljarða króna.
Launþegahreyfingin og vinnuveitendur eru á því að sú aðgerð ein og sér sé langt frá því að nægja til að leysa gjaldeyris- og efnahagsvanda þjóðarinnar og miklum mun meira verði að koma til, ef takast megi að ávinna Íslendingum aftur glatað traust á fjármálamörkuðum heimsins.
Enginn er enn sem komið er tilbúinn að segja fyrir um hvaða niðurstaða geti náðst, en meðal þess sem heimildarmenn fréttastofu segja vera skilyrði fyrir flutningi fjárins til Íslands er, að bankarnir leggi að minnsta kosti jafn mikið fram til gjaldeyrisforðans og sívaxandi þungi er í kröfunni um að stjórnvöld lýsi því yfir strax eftir helgi að Ísland muni sækja um aðild að Evrópusambandinu.
Fyrir því eru færð þau rök, að efling gjaldeyrisforðans ein og sér dugi skammt, það sé í rauninni eins og að rétta fíkniefnasjúklingi einn skammt enn. Það lækni hann ekki, hann verði að fara í meðferð. Þess vegna verði að koma til afgerandi aðgerðir, sem skapi traust á íslenskt efnahagskerfi á ný, það sé ekki hægt nema með aðild að stærra myntkerfi sem ráði við að vera bakhjarl gríðarlegra erlendra skulda þjóðarbúsins. Öll vötn falli nú til Dýrafjarðar, engin leið sé til önnur en aðild að Evrópusambandinu.

 

 

Fundur ASÍ og Samtaka atvinnulífsins með ríkisstjórninni hófst laust fyrir klukkan fjögur í Ráðherrabústaðnum. Klukkan 16:15 kom svo Davíð Oddsson Seðlabankastjóri í ráðherrabústaðinn en hann sagðist aðeins vera að ræða við forsætisráðherra, ekki koma beint að fundinum með SA og ASÍ. Þá komu Eiríkur Jónsson formaður Kennarasamband Íslands, Guðlaug Kristjánsdóttir formaður BHM og Elna Katrín Jónsdóttir formaður Félags framhaldsskólakennara á fundinn.(ruv.is)

Samtök atvinnulífsins  vilja,að það verði hluti af heildarlausn að sækja um aðild að ESB. ASÍ mun jákvætt gagnvart þeirri tillögu.Það er mjög  líklegt,að  ákvörðun af hálfu Íslands um að sækja um aðild að ESB mundi hafa mjög jákvæð áhrif á íslenskan fjármálamarkað,jafnvel þó  samningsniðurstöður yrðu lagðar undir þjóðaratkvæði.

 

Björgvin Guðmundsson